การพัฒนาสังคมนิสัย…สำหรับเด็กปฐมวัย เติบโตไปมีความสุข

ช่วงเวลาสำคัญของวัยเด็กที่ร่างกายและสมองกำลังเติบโตเหมาะกับการปลูกฝังสิ่งดีงาม เสริมสร้างพัฒนาการที่ดีให้กับเด็กมากที่สุด ก็คือเด็กในวัยอนุบาลอายุ 3 – 6 ปี  โดยเด็กวัยนี้มีโอกาสเรียนรู้จากการ ใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น และการสัมผัส รวมทั้งการเคลื่อนไหว การเล่น การลงมือกระทำ ได้สำรวจ ทดลอง ค้นพบด้วยตนเอง ได้มีโอกาสคิดแก้ปัญหา เลือก ตัดสินใจ พูดคุย คิดริเริ่มสร้างสรรค์ และอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างมีความสุข เด็กวัยนี้จึงควรได้รับ การพัฒนาสังคมนิสัยเพื่อให้เด็กมีศักยภาพในการใช้ชีวิตในสังคม

สำหรับธรรมชาติของเด็กปฐมวัย ในวัย 3 -4 ขวบ เป็นวัยที่ช่างสงสัย ช่างถาม ช่างสำรวจและช่างเลียนแบบ ชอบเรียนรู้สิ่งแวดล้อมรอบตัวจากประสบการณ์ตรง มักจะทำหรือเล่นในสิ่งที่ชอบซ้ำๆ ตื่นเต้นกับสิ่งแปลกใหม่ และยังเอาแต่ใจตนเองบ้าง ซึ่งเด็ก ๆ มักจะยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง จึงให้เวลาน้อยในการทำกิจกรรมกลุ่ม แต่จะค่อย ๆ เพิ่มเวลาเมื่อเด็กอายุมากขึ้น

เพราะเด็กต้องการเวลาในการเล่นและทำกิจกรรมร่วมกับคนอื่นมากขึ้น ส่วนในวัย 4-5 ขวบ จะเป็นวัยที่มีความเชื่อมั่นในตนเองและอยากทดลองทำสิ่งใหม่ ๆ อยากรู้อยากเห็น ชอบเล่นเป็นกลุ่มมากขึ้น รู้จักการรอคอยและแบ่งปัน  และส่วนในวัย 5 – 6 ขวบ เป็นวัยที่เริ่มเรียนรู้บทบาทของผู้ใหญ่โดยการจินตนาการและเล่นบทบาทสมมติเตรียมพร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ

จากสิ่งแวดล้อมรอบตัว มีสมาธิจดจ่อในการทำกิจกรรมนานขึ้น และเริ่มเข้าใจผู้อื่น รู้จักการแบ่งปันและความยุติธรรม เพื่อนจะเริ่มมีบทบาทสำคัญในชีวิต-การแสดงความเคารพเพื่อเป็นการส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยมีสัมมาคารวะที่ดีและมีมารยาทตามวัฒนธรรมไทย รู้จักปฏิบัติตนเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม

“การพัฒนาสังคมนิสัย”  จึงเป็นการพัฒนาให้เด็กมีลักษณะนิสัยที่ดี แสดงออกอย่างเหมาะสม สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข

จุดมุ่งหมายที่จะต้องส่งเสริม “การพัฒนาสังคมนิสัย”  ให้กับเด็กปฐมวัยนั้น ก็มีเพื่อให้เด็กปฐมวัยได้มีพัฒนาการด้านอารมณ์และสังคมอย่างเหมาะสมตามวัยและเป็นธรรมชาติ ให้เด็กมีความภาคภูมิใจในตนเอง มีวินัยและความรับผิดชอบ และมีทักษะทางสังคมในการใช้ชีวิตประจำวัน และสร้างสัมพันธภาพและสื่อสารกับผู้อื่น โดยการส่งเสริมให้เด็ก ๆ ได้ทำกิจกรรมการพัฒนาสังคมนิสัย มีประโยชน์ดังนี้

• เด็ก ๆ จะได้เรียนรู้การช่วยเหลือตนเองในการทำกิจวัตรประจำวัน

• เด็ก ๆ จะมีนิสัยรักการทำงาน

• เด็ก ๆ จะรู้การรักษาความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น

• เด็ก ๆ จะระมัดระวังอันตรายจากคนแปลกหน้า

• เด็ก ๆ จะได้เรียนรู้การปฏิบัติตามกฎกติกา ข้อตกลงของส่วนรวม

• เด็ก ๆ จะมีสัมมาคารวะและมารยาทตามวัฒนธรรมไทย

สาระที่ควรเรียนรู้เพื่อการพัฒนาสังคมนิสัยให้กับเด็กปฐมวัย

• สิ่งแวดล้อมในโรงเรียน และการดูแลรักษา

            เพื่อเป็นการส่งเสริมเด็กปฐมวัยให้ได้ฝึกการอยู่ในสังคมร่วมกันอย่างปลอดภัย มีความรับผิดชอบ และมีความสุข

• การดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม

            เพื่อเป็นการกระตุ้นและปลูกฝังให้เหล่าเด็ก ๆ ปฐมวัย มีจิตสาธารณะที่ดี

• การระวังภัยจากคนแปลกหน้าและสถานการณ์ที่เสี่ยง

            โดยจะต้องสอนให้เด็กรู้จักสถานการณ์อันตรายและรู้จักหลีกเลี่ยง เช่น การรู้จักป้องกันตนเองจากการคุกคามทางเพศ การเกิดอุบัติเหตุ สารพิษที่เป็นอันตราย แหล่งน้ำที่ไม่ควรเข้าใกล้โดยลำพัง เป็นต้น

• การรับประทานอาหาร พักผ่อนนอนหลับ ขับถ่าย ทำความสะอาดร่างกาย

            เพื่อเป็นการส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยสามารถช่วยเหลือตนเองได้ในชีวิตประจำวัน โดยจะต้องให้เด็กได้ทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเองมากที่สุด   เด็ก ๆ ก็จะค่อย ๆ ดูแลตนเองผ่านกิจวัตรประจำวันได้มากขึ้น

• การพูดสุภาพ

เพื่อเป็นส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยสามารถใช้คำพูดในการสื่อสารให้ถูกกับกาลเทศะและบุคคล เสริมสร้างพัฒนาการให้เด็กสามารถวางตัวได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์

• การกล่าวคำขอบคุณและขอโทษ

            เพื่อเป็นการส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยมีสัมมาคารวะที่ดีและมีมารยาทตามวัฒนธรรมไทย สามารถอยู่ร่วมกันกับผู้อื่นได้อย่างสงบสุข

            สรุปได้ว่า…การพัฒนาสังคมนิสัย เป็นการพัฒนาให้เด็กมีลักษณะนิสัยที่ดี แสดงออกอย่างหมาะสมและอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข สามารถช่วยเหลือตนเองในการทำกิจวัตรประจาวัน มีนิสัยรักการทำงาน รักษาความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น รวมทั้งระมัดระวังอันตรายจากคนแปลกหน้า ปฏิบัติตามกฎกติกาและข้อตกลงของส่วนรวมได้เป็นอย่างดี