“บลูม” หรือชื่อเต็ม ๆ ว่า “เบนจามิน บลูม” เป็นนักจิตวิทยาการศึกษาชาวสหรัฐอเมริกาที่สนใจในการศึกษาพฤติกรรมการเรียนรู้ของคนเรา โดยเขาเชื่อว่าการเรียนการสอนที่จะประสบความสำเร็จและมีประสิทธิภาพนั้น ผู้สอนจะต้องกำหนดจุดมุ่งหมายให้ชัดเจน โดยบลูมและคณะได้มีการเสนอจุดมุ่งหมายทางการศึกษาทั้งหมด 3 ด้านด้วยกัน อันได้แก่…
พุทธิพิสัย
คือพฤติกรรมที่เกี่ยวกับสมรรถภาพทางสมองหรือสติปัญญาของแต่ละบุคคล ซึ่งจะเกี่ยวกับความคิด ความสามารถในการคิดเรื่องราวต่าง ๆ โดยสมรรถภาพทางสมองนั้นจะทำงานได้ซับซ้อนขึ้น และสามารถแก้ปัญหาที่มีเงื่อนไขยาก ๆ ได้มากขึ้นเรื่อย ๆ สามารถแบ่งออกเป็น 6 ระดับ ดังนี้
1.1 ความรู้ความจํา
1.2 ความเข้าใจ
1.3 การนําไปใช้
1.4 การวิเคราะห์
1.5 การสังเคราะห์
1.6 การประเมินค่า
ทักษะพิสัย
คือพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับทักษะการเคลื่อนไหวและการใช้อวัยวะส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เป็นพฤติกรรมที่บ่งบอกถึงความสามารถในการปฏิบัติงานได้อย่างคล่องแคล่วเชี่ยวชาญ หากใครที่สามารถบังคับระบบกล้ามเนื้อและระบบประสาทให้ทำงานประสานสัมพันธ์กันได้ดีจะช่วยให้เกิดทักษะในการปฏิบัติสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างคล่องแคล่ว และยิ่งหากมีการฝึกฝนซ้ำ ๆ ก็จะเกิดความชำนาญได้อย่างว่องไว ซึ่งแสดงออกมาได้โดยตรง ตัวชี้ระดับของทักษะ คือ เวลา และคุณภาพงาน สามารถแบ่งออกเป็น 5 ระดับ ดังนี้
2.1 การเลียนแบบ
2.2 กระทําตามแบบ
2.3 การทำอย่างถูกต้อง
2.4 การทําอย่างต่อเนื่อง
2.5 การทําได้อย่างเป็นธรรมชาติ
จิตพิสัย
คือพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับการกระทำ ความรู้สึกนึกคิด หรือการจัดระเบียบของจิตใจ เช่น ค่านิยม ความรู้สึก ความซาบซึ้ง ทัศนคติ ความเชื่อ ความสนใจและคุณธรรม สามารถแบ่งออกเป็น 5 ระดับ ดังนี้
3.1 การรับรู้
3.2 การตอบสนอง
3.3 เห็นคุณค่า
3.4 การจัดระบบ
3.5 สร้างนิสัย
สำหรับในบทความนี้เราจะเจาะลึกไปที่ Psychomotor Domain หรือ 5 ระดับพฤติกรรมทางทักษะพิสัย ตามทฤษฎีการเรียนรู้ เบนจามิน บลูมและคณะ อย่างที่บอกไปตอนต้นแล้วว่า “ทักษะพิสัย” หรือ Psychomotor Domain เป็นพฤติกรรมที่บ่งบอกถึงความสามารถในการปฏิบัติงานได้อย่างคล่องแคล่วชํานาญ สามารถแบ่งออกเป็น 5 ระดับ โดยมีรายละเอียด ดังนี้
✅การเลียนแบบ
พฤติกรรมที่แสดงถึงการลอกเลียนแบบ หรือการปฏิบัติการตามแบบอย่างที่มีต้นแบบ
✅การทำตามแบบ
เป็นพฤติกรรมที่พยายามฝึกตามแบบที่ตนสนใจและพยายามทำซ้ำ เพื่อที่จะให้เกิดทักษะตามแบบที่ตนสนใจหรือสามารถปฏิบัติงานได้ตามข้อเสนอแนะ
✅การทำอย่างถูกต้อง
พฤติกรรมที่สามารถปฏิบัติได้ด้วยตนเอง โดยไม่ต้องอาศัยเครื่องชี้แนะ อย่างถูกต้องแม่นยำ ซึ่งผ่านการฝึกฝนมาแล้ว
✅การทำอย่างต่อเนื่อง
พฤติกรรมที่กระทำอย่างต่อเนื่องจนปฏิบัติงานที่ยุ่งยากซับซ้อน ได้อย่างรวดเร็ว คล่องแคล่ว ปฏิบัติงานหลาย ๆ สิ่งได้อย่างต่อเนื่อง ด้วยความถูกต้อง
✅การทำอย่างเป็นธรรมชาติ
พฤติกรรมที่ได้จากการฝึกอย่างต่อเนื่อง จนสามารถปฏิบัติได้คล่องแคล่วว่องไวโดยอัตโนมติ เป็นไปอย่างธรรมชาติ
ตัวอย่างการเขียนจุดประสงค์การสอนที่ใช้ทฤษฎีด้านทักษะพิสัยตามทฤษฎีการเรียนรู้ เบนจามิน บลูมและคณะ มาใช้
จุดประสงค์ทั่วไป
มีเป้าหมายที่มุ่งหวังให้เด็กนักเรียนในชั้นเรียนเกิดการเรียนรู้ในแต่ละเรื่องหรือแต่ละหน่วยการเรียนรู้ ยกตัวอย่างเช่น
ปฏิบัติ…โดยเลียนแบบ
ปฏิบัติ…ด้วยตนเอง
ปฏิบัติ…ได้ถูกต้อง
ปฏิบัติ…ได้ต่อเนื่อง
ปฏิบัติ…ได้อย่างเป็นธรรมชาติ
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
เป็นจุดประสงค์ที่กําหนดพฤติกรรมย่อยที่คาดหวังให้เกิดกับเด็กนักเรียนในชั้นเรียน เพื่อให้บรรลุจุดประสงค์ทั่วไป ยกตัวอย่างเช่น
พับกระดาษเหมือนครูผู้สอนได้
วาดภาพเหมือนได้
ต่อบล็อกได้อย่างลงล็อกพอดี
วาดภาพพร้อมระบายสีได้อย่างต่อเนื่อง
ปั้นดินน้ำมันเป็นรูปสัตว์ที่กำหนดได้อย่างรวดเร็ว
ในการวัดและประเมินผลนั้นต้องวัดและประเมินผลให้ตรงกับจุดมุ่งหมาย หรือจุดประสงค์ของการเรียนรู้ซึ่งจะมีการพัฒนาที่แตกต่างกัน และมีการวัดและประเมินผลที่แตกต่างกัน
ทำไมการประเมินถึงไม่ควรจบที่ “คะแนน”? 
การจัดประสบการณ์เพื่อการเรียนรู้ตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย 
การให้ความช่วยเหลือเด็กที่มีปัญหาพฤติกรรม 
วิธีฟื้นคืนเด็กพิเศษให้ปกติด้วยการศึกษา 
เสริมสร้างพัฒนาการเด็กอย่างไรให้โตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ! 
