ลักษณะธรรมชาติพิเศษของเด็กในวัยอนุบาลที่คุณครูควรรู้ !

สำหรับใน “เด็กวัยอนุบาล” ถือเป็นช่วงเวลาสำคัญที่ร่างกายและสมองกำลังเจริญเติบโต โดยในช่วงวัยนี้ เด็กจะมีโอกาสเรียนรู้จากการใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5  ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น การสัมผัส  รวมไปถึงได้เรียนรู้จากการเคลื่อนไหว การเล่น การลงมือทำ การได้สำรวจ ทดลอง ค้นพบสิ่งใหม่ ๆ ซึ่งเด็ก ๆ อนุบาล จะได้มีโอกาสคิดแก้ปัญหา ตัดสินใจ และเลือกสิ่ง ๆ ต่างด้วยตนเอง

และเพื่อเป็นการช่วยส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยสามารถเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพต่อไปในอนาคต   สิ่งแรกที่คุณครูอนุบาลจะต้องทำความเข้าใจก็คือต้องรู้ว่าลักษณะธรรมชาติพิเศษของเด็กในวัยนี้เป็นอย่างไรบ้าง ?

ธรรมชาติของเด็กปฐมวัยแบ่งตามด้านต่าง ๆ 

➤ ด้านร่างกาย

1. เติบโตเร็ว เคลื่อนไหวว่องไว มักจะมีเคลื่อนไหวแทบตลอดเวลา เพราะเด็กกำลังตื่นเต้นในการเล่นสิ่งต่าง ๆ 
2. ชอบถือของเล่นติดมือ เพื่อเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ไปพร้อม ๆ กับการเล่น
3. ชอบเต้นและร้องเพลง และยังเป็นวัยที่ชอบเลียนแบบ เต้นตาม ร้องเพลงตาม

➤ ด้านจิตใจและอารมณ์

1. ช่างฝัน แยกไม่ออก เรื่องใดจริง เรื่องใดไม่จริง คุณครูจึงควรอธิบายให้เด็ก ๆ รู้และเข้าใจอย่างถูกต้อง  เด็กจะได้ไม่เข้าใจผิดหรือฝังใจกลัวกับเหตุการณ์บางเหตุการณ์
2. ชอบฟังเรื่องซ้ำ ๆ โดยเด็กอนุบาลมักมีความสนใจสั้น ๆ เพียง 5-10 นาที
3. เรียนรู้คำศัพท์แบบจำกัด คุณครูจึงควรตอบคำถามของเด็กด้วยความรู้สึกยินดีและเต็มใจ เพื่อไม่ให้ส่งผลเสียต่อการเรียนรู้และจิตใจ

➤ ด้านการเข้าสังคม

1. เริ่มมีกลุ่มเพื่อน ชอบเล่นสนุกกับเด็ก ๆ ในวัยเดียวกัน
2. ขี้อาย  มักจะเขินอายผู้ใหญ่และคนแปลกหน้า 
3. ชอบให้พ่อแม่และครูสนใจในตัวเขา 
4. ชอบช่วยเหลือ แสดงออกว่าอยากช่วยเหลือเพื่อน ๆ พ่อแม่ และคุณครู

➤ ด้านจิตวิญญาณ

1. เริ่มโกหก เพราะลืมหรือกลัวถูกลงโทษ ต้องพยายามค่อย ๆ ฝึกและปรับพฤติกรรมของเด็กอนุบาลให้ดี พร้อมสอนว่าการโกหกเป็นสิ่งไม่ดี
2. เชื่อคนง่าย คุณครูจึงไม่ควรหลอกเด็กเพื่อให้กลัวบางสิ่งที่ไม่เป็นความจริง เพราะจะกระทบต่อความเชื่อและจิตวิญญาณของเด็กเอง
3. สามารถเข้าใจได้ว่าการอธิษฐาน คือ การพูดกับพระเจ้า คุณครูจึงต้องสอนเด็กเกี่ยวกับความเชื่ออย่างถูกต้องและเหมาะสม

ธรรมชาติของเด็กปฐมวัยแบ่งตามอายุ 

➤ เด็กวัย 3-4 ปี

     เป็นวัยที่ช่างถาม ช่างสงสัย ช่างสังเกต ช่างสำรวจ รวมไปถึงช่างเลียนแบบ ชอบเรียนรู้สิ่งแวดล้อมรอบตัวจากประสบการณ์ตรง และชอบทำอะไรซ้ำ ๆ ในสิ่งที่ชอบ ตื่นเต้นกับสิ่งแปลกใหม่ ยังเอาแต่ใจตนเองบ้าง สามารถดูแลตนเองผ่านกิจวัตรประจำวันได้บ้างแล้ว  การทรงตัวดีขึ้น เคลื่อนไหวได้คล่องขึ้น ชอบการเล่นที่ต้องใช้มือและนิ้ว เช่น วาดภาพระบายสี ปั้น พิมพ์ เริ่มเข้ากลุ่มและเล่นร่วมกับผู้อื่น เริ่มรู้จักการแบ่งปันและอดทนรอคอยได้นานขึ้น

➤ เด็กวัย 4-5 ปี

     เป็นวัยที่มีความเชื่อมั่นในตนเอง อยากทดลองทำสิ่งใหม่ ๆ อยากรู้อยากเห็น ชอบกระโดดโลดเต้น ชอบตะโกน หัวเราะ ร่าเริง แจ่มใส สามารถดูแลตนเองผ่านกิจวัตรประจำวันได้มากขึ้น เช่น กินข้าว ล้างหน้า ล้างมือ ใช้กล้ามเนื้อมือได้มากขึ้น สามารถจับดินสอ พู่กันได้ ใช้กรรไกรตัดกระดาษได้ ทรงตัว วิ่ง ปีนป่ายได้ดีขึ้น สนใจคำศัพท์ใหม่ ๆ เริ่มโต้แย้งและมีการใช้เหตุผล รู้จักคิดอย่างมีเหตุผลมากขึ้น แต่บางครั้งก็ยังแยกระหว่างเรื่องจริงกับเรื่องที่แต่งขึ้นไม่ออก

➤ เด็กวัย 5-6  ปี

     เป็นวัยที่เริ่มเรียนรู้บทบาทของผู้ใหญ่โดยการจินตนาการและเล่นบทบาทสมมติ เตรียมพร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ จากสิ่งแวดล้อม รอบตัวและในโรงเรียน มีสมาธิจดจ่อในการทำกิจกรรมนานขึ้น และเริ่มเข้าใจผู้อื่น สามารถดูแลตนเองผ่านกิจวัตรประจำวันได้ดียิ่งขึ้น  สามารถทรงตัว วิ่ง ปีนป่าย และโหนตัวไปมาได้คล่องแคล่ว เริ่มเขียนลอกแบบรูปร่างตัวหนังสือและตัวเลขได้แล้ว  รวมไปถึงยังมีความสามารถในการแก้ไขปัญหาได้มากขึ้น และเด็ก ๆ ในวัยนี้ยังจดจำและเล่าเรื่องราวประกอบท่าทางได้  เข้าใจการแบ่งปันและความยุติธรรมอีกด้วย

เป็นคุณครู ไม่รู้ ไม่ได้แล้ว !

     เพราะหากคุณครูเข้าใจธรรมชาติของเด็กอย่างถูกต้องจะสามารถส่งเสริมพัฒนาการเด็กให้ได้รับการพัฒนาด้านร่างกายอารมณ์ จิตใจ สังคมและสติปัญญาอย่างมีคุณภาพและต่อเนื่อง  ได้รับการจัดประสบการณ์การเรียนรู้อย่างมีความสุขและเหมาะสมตามวัย ช่วยให้เด็กเติบโตขึ้นอย่างอบอุ่นและมีความสุข ทำให้เด็กสามารถเห็น คุณค่าของตนเอง  มีชีวิตที่สมดุลและเป็นผู้ใหญ่สมบูรณ์