เตรียมแผน…เตรียมพร้อม เขียนแผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย

“แผนการจัดประสบการณ์”  เป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดกิจกรรมและประสบการณ์ให้กับเด็ก อันจะเป็นการช่วยให้คุณครูปฐมวัยสามารถจัดประสบการณ์การเรียนรู้สำหรับเด็กได้อย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพสูงสุด ซึ่งส่งผลให้เด็กปฐมวัยเกิดแนวคิด ทักษะ ความสามารถ คุณลักษณะ ค่านิยม และความเข้าใจอย่างเหมาะสมกับพัฒนาการ ได้รับประสบการณ์การเรียนรู้ที่สมดุล สอดคล้องกับจิตวิทยาพัฒนาการ และมีความสุขในการเรียนรู้ 

การจัดประสบการณ์การเรียนรู้ให้กับเด็กปฐมวัยเป็นหน้าที่ที่สำคัญมากของคุณครูอนุบาล จึงจำเป็นอย่างยิ่งในการ “เขียนแผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้” ออกมาเพื่อส่งเสริมพัฒนาการของเด็กปฐมวัยให้บรรลุเป้าหมายตามที่กำหนดไว้  ซึ่งจะต้องจัดสภาพของการเรียนรู้ให้เด็กปฐมวัยทั้งภายนอกและภายใน จัดประสบการณ์การเรียนรู้อย่างหลากหลาย โดยเน้นที่ตัวเด็กปฐมวัยเป็นสำคัญ พยายามหาประสบการณ์การเรียนรู้ที่ตอบโจทย์ความสนใจของเด็กให้มากที่สุด รวมไปถึงจะต้องเข้าใจความแตกต่างและสภาพแวดล้อมของสังคมที่เด็กอยู่อาศัยด้วย เพื่อให้เด็ก ๆ ได้มีโอกาสสัมผัสกับสิ่งแวดล้อม อุปกรณ์การเรียนรู้ อุปกรณ์การทำงานต่างๆ ด้วยการเล่นและการลงมือปฏิบัติจริง

การลงมือเขียนแผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ ประกอบไปด้วย การเขียนแผนการจัดประสบการณ์รายสัปดาห์และเขียนแผนการจัดประสบการณ์รายวัน  ซึ่งมีรายละเอียด ดังต่อไปนี้

เขียนแผนการจัดประสบการณ์รายสัปดาห์ 

เป็นการออกแบบและกำหนดกิจกรรมที่ช่วยให้เด็กปฐมวัยเกิดการเรียนรู้ครบตามจุดประสงค์การเรียนรู้ของหน่วย ครอบคลุมกิจกรรมประจำวันที่ระบุไว้ในหลักสูตรสถานศึกษาตลอดทั้งสัปดาห์ไว้ล่วงหน้า โดยการเขียนแผนการจัดประสบการณ์รายสัปดาห์ต้องคำนึงถึง

-มาตรฐานคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ตัวบ่งชี้ สภาพที่พึงประสงค์ โดยจะต้องกำหนดมาตรฐาน ตัวบ่งชี้สภาพที่พึงประสงค์ของหน่วยที่คาดว่าการจัดประสบการณ์ในหน่วยนั้น ๆ จะนำพาเด็กไปสู่สภาพที่พึงประสงค์ตามวัยครอบคลุมพัฒนาการทั้งสี่ด้าน

-สาระที่ควรเรียนรู้ โดยการคัดเลือกสาระที่ควรเรียนรู้ที่สัมพันธ์กับหัวเรื่องของหน่วยจากหลักสูตรสถานศึกษามากำหนดรายละเอียดเพิ่มเติมทั้งแนวคิด เนื้อหา และทักษะ ให้สัมพันธ์กับชื่อหน่วยการจัดประสบการณ์ โดยคำนึงถึงสิ่งที่เด็กรู้แล้ว สิ่งที่เด็กต้องการรู้ และสิ่งที่เด็กควรรู้

-ประสบการณ์สำคัญตามหน่วยการจัดประสบการณ์ที่ได้ออกแบบไว้ โดยสามารถคัดเลือกประสบการณ์สำคัญจากหลักสูตรสถานศึกษาในส่วนที่สัมพันธ์กับสาระที่ควรเรียนรู้ที่กำหนดไว้ในการวิเคราะห์สาระการเรียนรู้รายปีซึ่งจะต้องครอบคลุมพัฒนาการทั้งสี่ด้าน

ในการเขียนแผนการจัดประสบการณ์รายสัปดาห์ ต้องพิจารณาถึงความสมดุลของพัฒนาการทุกด้านเป็นอันดับแรก จึงควรจัดกิจกรรมให้มีความหลากหลายที่สุดและมีความสอดคล้องกัน เพื่อทำให้ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากการเรียนรู้สามารถส่งเสริมพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กแต่ละคนให้บรรลุจุดประสงค์การเรียนรู้ของหน่วย เสริมสร้างพัฒนาการตามวัยอย่างรอบด้าน

เขียนแผนการจัดประสบการณ์รายวัน 

เป็นการระบุรายละเอียดที่ครอบคลุมจุดประสงค์การเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ ซึ่งประกอบด้วยสาระที่ควรเรียนรู้และประสบการณ์สำคัญ กิจกรรม สื่อ และการประเมิน โดยจะต้องกำหนดวิธีการดำเนินกิจกรรมให้สอดคล้องกับประสบการณ์สำคัญที่ได้กำหนดไว้ในแผนการจัดประสบการณ์รายสัปดาห์เป็นขั้นตอนตั้งแต่ต้นจนจบ โดยคำนึงถึง

-วัยพัฒนาการ โดยคุณครูปฐมวัยผู้สอนจะต้องคำนึงถึงการจัดกิจกรรมให้ครอบคลุมพัฒนาทุกด้าน เหมาะกับอายุ วุฒิภาวะและระดับพัฒนาการ เพื่อให้เด็กทุกคนได้พัฒนาเต็มที่ตามศักยภาพ

-ช่วงความสนใจของเด็ก  ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับตัวเด็ก บุคคลและสถานที่แวดล้อม ธรรมชาติรอบตัวเด็ก รวมไปถึงสิ่งต่าง ๆ รอบตัวเด็ก

-จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ต้องการ โดยพิจารณาจากความสามารถของเด็กที่คุณครูปฐมวัยมีหน้าที่ในการรับผิดชอบจัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้เป็นหลัก

ซึ่งการเขียนแผนการจัดประสบการณ์แต่ครั้งต้องเน้นให้สามารถนำไปใช้ได้จริง และเกิดประโยชน์สูงสุดต่อเด็กปฐมวัย อันจะเป็นการก่อให้เกิดการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด 

เมื่อเขียนแผนการจัดประสบการณ์แล้ว ขั้นตอนต่อไปก็คือนำแผนการจัดประสบการณ์ที่ได้ไปใช้ในการจัดประสบการณ์จริง แผนการจัดประสบการณ์ที่ดีย่อมนำไปสู่การสอนที่ดี ซึ่งในส่วนนี้คุณครูปฐมวัยจะต้องพยายามให้ความสำคัญกับการเขียนแผนการจัดประสบการณ์ อย่าละเลยอย่างเด็ดขาด แต่ทั้งนี้เมื่อถึงเวลาจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้กับเด็ก ๆ ในสถานการณ์จริง ก็สามารถยืดหยุ่นได้ตามความเหมาะสม